سایت شرکت گروه دارویی برکت

سایت شرکت گروه دارویی برکت

دانسته‌های امروز محققان درباره ویژگی‌های سلول‌های بنیادی و قابلیت‌های آنها در درمان‌های بالینی بر مشاهدات و کشفیات زیست‌شناسی مبتنی است که از قرن‌ها پیش درباره گروه وسیعی از موجودات زنده انجام شده است. اگر به تاریخ علم نگاهی بیندازید با داستان‌ها و ماجراهایی روبه‌رو می‌شوید که هر یک از آنها می‌تواند دربردارنده گنجینه‌ای از اطلاعات ارزشمند باشد.
پیوند سلولی و حتی پیوند اندام‌ها و بسیاری از دستاوردهای مهم و قابل‌توجه در حوزه پزشکی قدمتی دیرینه دارد و گاهی در بررسی روند یا سیر تاریخی این رویدادها به زمانی می‌رسیم که انسان‌ها با بسیاری از مفاهیم اولیه و بنیادین در این حوزه آشنایی زیادی نداشتند. بدون تردید همه این ایده‌ها و مفاهیم اولیه در پیشبرد پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه سلول‌های بنیادی و طب ترمیمی نقش مهم و اساسی داشته‌اند و درنهایت به تحقق اهداف موردنظر در حوزه بالینی منجر خواهند شد.

ترمیم و بازسازی یا به عبارتی توانایی رشد مجدد بخش‌هایی از بدن که در اثر آسیب یا ابتلا به بیماری صدمه‌دیده است برخلاف داستان‌هایی که با حکایات و افسانه‌ها درهم‌آمیخته‌اند، یک موضوع تخیلی نیست. تحقیقات انجام شده در حوزه زیست‌شناسی حاکی از آن است که بخش‌هایی از بدن بسیاری از حیوانات می‌تواند مجدد رشد کند و جالب‌تر این‌که بعضی از موجودات زنده می‌توانند فقط به کمک بخش کوچکی از بدن خود، موجود کامل جدیدی را به وجود آورند. در انسان‌ها نیز ردپا و نشانه‌هایی از قابلیت‌های ترمیمی دیده می‌شود. اگر به گذشته‌های دور سفر کنیم و از دیدگاه اسطوره‌های باستانی به ترمیم و طب ترمیمی نگاهی بیندازیم با افسانه‌هایی کهن مواجه می‌شویم که شاید بتوان گفت به شکل ویژه‌ای به تحقیقات انجام شده در زمینه سلول‌های بنیادی و ایده استفاده از سلول‌های بنیادی برای رشد مجدد بخش‌هایی از بدن مربوط است.
شاید داستان ترمیم نامحدود و همیشگی پرومتئوس را شنیده باشید. بر اساس این افسانه کهن، پرومتئوس انسان‌هایی خلق کرد و به آنها مهارت‌های مختلفی مانند نجوم و ریاضیات را آموزش داد. زئوس، خدای خدایان یونان از این کار بسیار ناراحت شد. از سوی دیگر پرومتئوس به زمین رفته بود تا آتش را به انسان‌ها هدیه دهد. زئوس دستور داد او را به تخته‌سنگی زنجیر کنند تا یک پرنده بزرگ شکاری از جگر پرومتئوس تغذیه کند. شب‌ها این پرنده به دوردســت‌ها ســفر می‌کرد و جالب این‌که در این مدت جگر پرومتئوس رشد می‌کرد. اکنون سال‌ها از این افسانه کهن گذشته است و دانشمندان پس از سال‌ها تحقیق دریافته‌اند کبد انسان عضوی است که می‌تواند دوباره خودش را ترمیم کند. بر این اساس اگر حتی سه‌چهارم بافت کبد از بین رفته باشد، این عضو دوباره ترمیم می‌شود. کبد تنها عضو داخلی بدن است که از توانایی تولید عضوی کامل برخوردار است.
بر اساس این افسانه کهن می‌توان به این نتیجه رسید که یونانیان باستان می‌دانستند کبد قادر به رشد مجدد است و شاید این نکته برگرفته از مشاهدات آنها در درمان سربازان زخمی جنگ باشد. امروزه تعدادی از حیوانات شناسایی ‌شده‌اند که می‌توانند بخش‌هایی از بدن خود را ترمیم کنند. خرچنگ آب شیرین، کرم خاکی، قورباغه‌ها، سمندرآبی و ستاره دریایی ازجمله موجوداتی با این توانایی هستند. برای مثال اگر خرچنگ یک ‌پا یا یکی از چنگال‌های خود را از دست بدهد، نظیر همان عضو ازدست‌رفته را می‌سازد یا این‌که ستاره دریایی و سمندر آبی پس‌ از این که یکی از پاهای خود را از دست دادند می‌توانند عضوی درست مانند همان عضو ازدست‌رفته را بار دیگر بسازند.
بنابراین می‌توان گفت همه حیوانات و همچنین انسان‌ها از توانایی ترمیم بافت‌های فرسوده و آسیب‌دیده برخوردارند. اگرچه ممکن است این توانایی در بعضی موجودات محدود باشد. در موجوداتی مانند کرم خاکی که ساختار بدن آنها در مقایسه با انسان‌ها ساده‌تر است ترمیم به شیوه ساده‌تری انجام می‌شود.
مطالعات انجام‌شده نشان داده است ارگانیسم‌ها و اندام‌های جوان‌تر بدن در مقایسه با اندام‌های دیگر از توانایی بیشتری در تولید بخش‌های آسیب‌دیده برخوردارند. به‌طورکلی توانایی انسان‌ها در ترمیم در مقایسه با یک ستاره دریایی یا خرچنگ‌های ساکن آب‌های شیرین متفاوت است. اگر بازوی انسان در اثر بروز سانحه آسیب ببیند یا قطع شود، بدن نمی‌تواند بار دیگر بازوی ازدست‌رفته را ترمیم کند؛ اما اگر ناخن دست یا پای شما آسیب‌دیده باشد پس از مدتی ناخن جدیدی روی انگشت شما رشد می‌کند یا این‌که پس از شکستگی استخوان، بافت استخوانی جدیدی ایجادشده و استخوان آسیب‌دیده ترمیم می‌شود.
البتــه دانشــمندان هنــوز به بسیــاری از پرسش‌های مطرح‌شده درباره توانایی ترمیم در بدن انســان و مکانیسم‌های زیستی که در این توانایی نقش دارند، پاسخ نداده‌اند.
بدون تـردید در انســان‌ها و موجوداتی که توانایی ترمیم بخش‌هایی از بدن خود را دارند، تفاوت‌هایی از نظر زیستی وجود دارد؛ اما آنچه موجـب شگفـتی می‌شود این است که چرا کبد توانایی ترمیم دارد اما به نظر می‌رسد کلیه یا قلب چنین قابلیتی ندارد. شاید سلول‌های بنیادی و ویژگی‌های متمایز آنها بتواند راهکاری ضروری برای تولید بافت‌های جدیدی باشد که بدن انسان به‌طور طبیعی قادر به ترمیم آنها نیست. البته رسیدن به چنین هدفی مستلزم عبور از فراز و نشیب‌های بسیــاری است. دانشمنــدانی که در حــوزه سلــول‌های بنیادی و طب ترمیـمی فعــالیت می‌کنند در تلاش هستند با یافتن اطلاعاتی درباره چگونگی عملکرد مکانیسم‌های زیستی مناسب برای رشد این بافت‌ها و فعال کردن آنهــا بتواننــد به روش‌های نویـنی در درمان بیماری‌های صعب‌العلاج دست پیدا کنند.